Hoe een vriendelijk plan voor een 15-minutenstad voer werd voor complotdenkers

Een mooie ‘reconstructie’ in Trouw laat goed zien hoe snel complottheorieën ontstaan – en overgaan in online bedreigingen. Het is het verhaal over professor Carlos Moreno (63), stedebouwkundige aan de Sorbonne in Parijs. In 2016 bedenkt hij het concept van de ’15-minutenstad’ waarbij school, werk en winkels zich binnen een kwartier lopen of fietsen van huis bevinden. Dat levert minder auto’s op, een groenere, veiligere en gezondere omgeving met meer verbinding tussen mensen. Daar kan niemand tegen zijn, toch? Toch wel, bleek onlangs toen in Oxford, Engeland een demonstratie werd gehouden tégen ‘low traffic neighbourhoods’, wijken met weinig auto’s die her en der in Britse steden al eerder werden ingevoerd. Bij die ltn’s, gebaseerd op Moreno’s gedachtengoed, horen camera’s. En dat triggerde tegenstanders – wappies, complotdenkers, extreemrechts – om het plan te framen als poging van ‘de elite’ om inwoners in de gaten te houden. Auto’s waren opeens onderdeel van de Great Reset, een parlementslid riep iets over ‘een internationaal socialistisch concept’ en Moreno was de gebeten hond. Hij kreeg een vloedgolf van haat en doodsbedreigingen over zich heen, hij was een crimineel, een dictator en werd vergeleken met Hitler en Pol Pot. De AIVD waarschuwde recent in haar jaarverslag nog weer eens voor de aanhangers van zulke complotmixen. Het gaat om ‘anti-institutioneel extremisme’, aldus de dienst, waarbij ‘feitelijk onjuiste boodschappen’ steeds breder verspreid worden en telkens nieuw leven ingeblazen worden.