Waar de échte cybercriminelen nog wel eens (lang) buiten beeld blijven, is de pakkans van geldezels honderd procent, aldus Arno Smit van de politie in Capelle aan den IJssel. Daar was deze week een heuse themasessie waar politie, reclassering, OM en hulpverleners spraken met een stel verdachten. Zes geldezels (21 tot 42, uit Rotterdam en Capelle) moesten zich daar melden voor hun betrokkenheid bij internetoplichting en witwassen. Vier verdachten werden gehoord, ze kregen meteen de beslissing van het OM te horen. Een verdachte kwam niet opdagen, de zesde wordt op een ander moment verhoord. De sessie was voor de politie ook aanleiding een oproep aan ouders te doen: zorg dat je kind geen katvanger wordt. Criminelen zoeken doelbewust mensen die kwetsbaarder zijn (geldnood, verstandelijke beperking). Die zijn volgens Smit ‘extra vatbaar voor verleidingen en manipulatie en overzien de gevolgen van hun acties niet altijd’. Met soms grote gevolgen: een strafblad, geen VOG, of een registratie in het zogeheten incidentenwaarschuwingssysteem financiële instellingen. ‘Krijgen je kinderen een aanbod om snel geld te verdienen? Dat is foute boel. Altijd’.
geldezels
Stel gaf veel geld uit, maar ontkent onlinefraude
Vijftien mensen die via Marktplaats geld overmaakten voor Efteling-kaartjes, een PlayStation, een fietstrainer of een tekentablet, kregen die spullen nooit geleverd. Ze bleken opgelicht voor een totaalbedrag van 2250 euro. Dat geld belandde op de rekeningen van een dakloos stel (25 en 26, uit Nijmegen). De rechtbank ziet echter te weinig bewijs dat de twee de onlinefraude zelf hadden bedacht en uitgevoerd. Wel hebben ze er van geprofiteerd, vond de rechtbank en daarom werden ze vorige week veroordeeld voor witwassen. De man, die op een gegeven moment dertig bankrekeningen had, kreeg tachtig uur werkstraf opgelegd, ook voor bedreiging van de nachtopvang en de gemeente. De vrouw die beschikte over zes rekeningen, moet veertig uur werkstraf uitvoeren. Onduidelijk is voor wie ze als geldezel of katvanger optraden. Het stel, inmiddels in de 24-uursopvang, moet verder het geld terugbetalen.
Straf voor oplichting ouderen via Whatsapp
De slachtoffers waren 80 en 95 en verloren samen 14 mille, de verdachte was net twintig toen hij, eind 2021, zijn bankpas en bankrekening beschikbaar stelde voor Whatsappfraude. De echte oplichters die via Whatsapp slachtoffers benaderden, hadden hem veel geld beloofd als hij geldezel wilde zijn. ‘Als je niks hebt is dat natuurlijk een mooi aanbod’, verklaarde de verdachte in de rechtszaal. Maar als hij had geweten waarvoor zijn pinpas gebruikt zou worden, dan had hij het nooit gedaan. De rechtbank geloofde niet veel van dat verhaal, ook al omdat de verdachte niet akkoord ging met een strafvoorstel van het OM (dertig uur taakstraf). Behalve die taakstraf kreeg de verdachte ook terugbetaling van de schade opgelegd. De politierechter sprak van ‘schofterig gedrag’. ‘U wist wat u deed op het moment dat u uw pas afgaf, u moet dan ook maar op de blaren zitten’.
Duizend arrestaties bij internationale politieoperatie tegen katvangers
Politie- en opsporingsdiensten uit 26 landen hebben bij de negende editie van de European Money Mule Action (Emma 9) ruim duizend katvangers en ronselaars daarvan opgepakt. Aan de actie, geleid door Nederland en ondersteund door Europol, deden ook 2800 banken en financiële instellingen mee. Er werden in totaal 10.759 geldezels en katvangers en 474 ronselaars geïdentificeerd. Er werd voor 32 miljoen euro aan verliezen voorkomen. Katvangers spelen volgens Europol een belangrijke rol bij het witwassen van criminele winsten: ze zouden in totaal honderd miljoen euro hebben weggesluisd. ‘Deze wereldwijde operatie moet het lastiger voor criminelen maken om de stroom van hun illegaal verkregen opbrengsten te verbergen’, aldus Europol.
Politie spreekt met én hoort tientallen katvangers
De politie Drenthe heeft de afgelopen week 28 verdachten gehoord, dertig stopgesprekken gevoerd en negentig verdachten een waarschuwingsbrief gestuurd. Al deze geldezels worden verdacht van betrokkenheid bij 155 oplichtingszaken waarbij slachtoffers ruim dertig mille verloren. Geldezels, ook wel moneymules of katvangers genoemd, zijn zich volgens de politie ‘niet altijd bewust van het feit dat zij hiermee strafbaar zijn’, laat staan dat ze de gevolgen kunnen overzien. Het zijn vaak kwetsbare jongeren, reden te meer voor de politie om samen met OM, reclassering en schuldhulpverleners te zoeken naar een effectieve oplossing. Van de 28 gehoorde verdachten kregen er negen een dagvaarding, drie een uitnodiging voor een OM-hoorzitting, twee een taakstraf en drie een Halt-traject. De rol van twee verdachten wordt verder onderzocht, in tien zaken bleek na verhoor onvoldoende bewijs. Met drie verdachten werd een schadevergoedingsmaatregel getroffen. De komende tijd wordt nog strafrechtelijk onderzoek gedaan naar zestien andere verdachten, genoemd in 83 aangiftes. De dertig verdachten met wie een stopgesprek is gevoerd, hebben tot eind december om de schadebedragen van hun slachtoffers te vergoeden. Doen ze dat niet, worden ze alsnog strafrechtelijk vervolgd.
Werkstraf voor geldezels bij oplichting met valse leningen
Een rechtbank in Brugge heeft twee Belgen veroordeeld voor oplichting en witwassen. De verdachte vrouw (39, uit Brugge) en haar ex-partner (39, uit Denderleeuw) stelden hun rekeningen ter beschikking van een bende die online valse leningen aanbood. De politie kwam in actie na een tip van de Cel Financiële Informatieverwerking (CFI) die bedragen tot 35 mille gestort zag worden op rekening van de vrouw. Daarvan werd 25 mille doorgestort naar een rekening in Benin (Afrika) dan wel contact opgenomen. Ook bij de partner ging het om tienduizenden euro’s aan verdachte transacties. Dat geld was afkomstig van slachtoffers die een goedkope lening konden afsluiten maar daarvoor wel eerst ‘onkosten’ moesten betalen. Volgens de verdediging waren de verdachten behalve geldezels ook ‘echte ezels’. De twee hadden ‘niet het verstand om te beseffen wat er aan de hand is’. De twee kregen werkstraffen (van tachtig resp. zestig uur), waar het Parket twee jaar voorwaardelijk had geëist.
Tiener herkent oplichting via Whatsapp vaak niet
Hoewel vier op de vijf Limburgse tieners zéggen te snappen hoe oplichting via Whatsapp werkt, blijkt dat een op de drie betaalfraude via Whatsapp niet (direct) herkent. Onderzoek van de RegioBank laat verder zien dat 70% van de ondervraagde tieners (11-17 jaar) niet weet wat een geldezel is. Whatsappfraude treft niet alleen 50-plussers, benadrukt de bank. ‘Ook jongeren zijn steeds vaker slachtoffer, ook al omdat oplichters hun contacten en tijdlijn op sociale media slim weten te gebruiken om ze in te palmen’. De bank waarschuwt ook voor fraude via voice cloning. Dat de scholen weer beginnen, is volgens bankdirecteur Rein Wispelweij een goed moment voor ouders om met hun tieners te praten over de risico’s van tikkies, betaalapps en meer. Dat is nodig: ruim een kwart van de Limburgse tieners praat daar niet met hun ouders over, 18% zegt hun pincode nooit of zelden af te schermen, 10% houdt de pincode zelfs niet geheim. De bank heeft speciaal voor jongeren het educatieprogramma Jongwijs opgezet, met onder meer een workshop Held met je Geld.
Zes geldezels “behandeld” door politie en OM
Politie en OM in Groningen hebben zes personen laten weten dat hun bankrekening wordt gebruikt voor witwassen. De zes zijn betrokken bij 33 aangiftes van internetoplichting bij het Landelijk Meldpunt Internetoplichting (LMIO). Het doel van de gesprekken is dat de geldezels stoppen, zegt rechercheur Marcel Boven van eenheid Noord-Nederland. En dat betekent ook dat niet strafrecht alléén het meest effectief is. ‘Je kijkt naar de problematiek rondom een verdachte. In sommige gevallen is het duidelijk dat iemand hulpverlening nodig heeft. Met alleen straffen is er een grote kans op herhaling’. Er wordt daarom samengewerkt met de reclassering, er is schuldhulpverlening mogelijk en er worden stopgesprekken gevoerd. Volgens officier van justitie Jan Hoekman richten politie en OM zich bij gedigitaliseerde criminaliteit niet alleen op het opsporen van daders, maar ook op het verstoren van het criminele proces. ‘Door een nauwe samenwerking en snelle afhandeling kunnen we veel aangiftes opvolging geven en geldezels aanpakken’. Dat vergroot ook de kans om bij de ronselaars van de geldezels uit te komen. Van de zes personen kreeg er één een strafbeschikking (dertig uur werkstraf); met vier is een stopgesprek gevoerd; de zesde moet voor de rechter verschijnen.
Suriname: Geldezel aangehouden voor Facebook-oplichting
Het korps politie Suriname heeft een vrouw (55) aangehouden die als geldezel actief was bij het oplichten van facebook-gebruikers. Deze kregen via facebook bericht dat ze een prijs hadden gewonnen maar wel eerst een bijdrage aan de ‘afhandelings- en douanekosten’ moesten betalen. Circa tien slachtoffers deden dat, pas na het overmaken van het geld ontdekten ze dat ze waren opgelicht. Tijdens het politieonderzoek kwam de verdachte vrouw in beeld. De politie waarschuwt de gemeenschap ‘om dit crimineel gedrag achterwege te laten’ en vraagt inwoners niet in te gaan op allerlei aantrekkelijke aanbiedingen die door onbekenden worden gedaan.
Vrouw bestraft voor betrokkenheid fraude
Een vrouw (22, uit Emmen) is veroordeeld tot zestig uur werkstraf omdat ze haar bankrekening beschikbaar stelde aan enkele Whatsapp-oplichters. Slachtoffers maakten in totaal zeven mille over naar haar rekening. Vrijwel datzelfde bedrag werd de dagen erna van haar rekening gepind. Volgens de vrouw is ze zelf ook slachtoffer: haar bankpas zou gestolen zijn. Maar hoe de oplichters dan haar pincode wisten, kon (of wilde) ze de rechtbank niet vertellen. De politierechter vonniste daarom conform de eis van het OM.
Boete en voorwaardelijk voor geldezels
De politierechter in Leeuwarden heeft twee mannen (28 en 34, uit Letland en Doetinchem) veroordeeld die hun bankrekening beschikbaar stelden aan internetoplichters. De oplichters deden aan spoofing en bankhelpdeskfraude. Slachtoffers moesten hun geld overmaken naar ‘veilige’ rekeningen, die van de geldezels dus. De Let, die het allemaal maar matig snapte, kreeg een boete van vijfhonderd euro en twee weken voorwaardelijk. De andere verdachte, drugsverslaafd, stelde zijn rekening beschikbaar om zijn schulden terug te betalen. Hij zit nog vast.
Bank, politie en elektronicawinkel werken samen bij aanpak “cybercashers”
De Rabobank, politie en een niet bij naam genoemde elektronicawinkel zijn een pilot gestart om cybercashers op heterdaad proberen aan te houden. Volgens minister Dilan Yesilgöz gaat het om personen die via cybercrime verkregen geld proberen te verzilveren, door het te pinnen, door te sluizen of te gebruiken voor online aankopen. In gevallen van fraude vragen banken winkels geregeld om een bepaalde bestelling te annuleren. De winkel doet dan meestal geen melding bij de politie. In de pilot doen de winkeliers dat wel, waarna de politie er meteen op kan acteren, schrijft Yesilgöz. Daarmee kan de casher op heterdaad aangehouden worden voor (betrokkenheid bij) witwassen. De bank kan de verdachte dan opnemen in het incidentenwaarschuwingssysteem, de winkel kan hem/haar een winkelverbod opleggen.
Banken mogen katvangers niet standaard voor acht jaar op zwarte lijst zetten
Katvangers en geldezels die werden betrapt, kwamen tot nu toe standaard voor een periode van acht jaar op een zwarte lijst bij banken. Hun gegevens kwamen in het Incidentenregister (IVR) en het Extern Verwijzingsregister (EVR). Maar volgens de AVG is die termijn te lang, stelt het financiële klachteninstituut Kifid in een recente uitspraak. ‘De registratieperiode van de persoonsgegevens moet tot een minimum worden beperkt’. Het Kifid oordeelde in een zaak waarin een klant van ABN Amro via Snapchat op een advertentie reageerde. De klant werd ‘snel geld’ beloofd als katvanger. De bank zette de man daarop in IVR en EVR, ook al moest die naar eigen zeggen onder bedreiging zijn betaalpas afgeven en zijn telefoon ontgrendelen. Het Kifid stelt dat de man in het EVR mag worden geregistreerd maar dat de bank ook de belangen van de klant moet meewegen. Wijzend op de AVG, stelt Kifid nu dat de registratieperiode van persoonsgegevens moet worden beperkt ‘tot een strikt minimum’ en dat acht jaar ‘niet proportioneel’ is. De AVG eist immers dat ‘persoonsgegevens niet langer mogen worden verwerkt dan nodig is voor het doel’. De registratie mag van Kifid in dit geval zes jaar duren. ‘Dienst doen als geldezel is zeer verwijtbaar, maar er zijn nog zwaardere feiten denkbaar’.
Aanhouding in Belgisch onderzoek naar internetoplichting
De politie heeft, in een Belgisch onderzoek naar internetoplichting en witwassen, een man (22, uit IJmuiden) aangehouden. De verdachte zou betrokken zijn bij een bende internetoplichters. Tientallen mensen en bedrijven werden slachtoffer, onder meer van phishing. In de zaak zijn vier andere personen als verdachten aangemerkt. Deze waren actief als geldezel. Ze zijn niet aangehouden, wel zijn hun telefoons in beslag genomen. Volgens het Belgische parket startte de zaak in Oostende. Al snel werd een link met Nederland gevonden. Na een rechtshulpverzoek kon de politie Noord-Holland de verdachte opsporen. De rechtbank zal beslissen of hij wordt overgeleverd aan België.
Verdachten bankhelpdeskfraude opnieuw aangehouden
De politie Limburg heeft, in een onderzoek naar bankhelpdeskfraude, twee verdachten aangehouden die in een eerder stadium van het onderzoek in vrijheid waren gesteld. De twee waren maart jl. al gearresteerd maar na verhoor vrijgelaten. De mannen – een derde verdachte zit sinds maart wel vast – wordt verdacht van bankhelpdeskfraude, witwassen en het ronselen van geldezels. Bij de aanhoudingen in maart werd ruim veertien mille in contanten, ruim twee mille aan nepgeld en een voertuig in beslag genomen, maar ook een doorgeladen vuurwapen en verschillende soorten drugs. Bij de nieuwe aanhoudingen werden wederom mobiele telefoons, laptops en een vuurwapen in beslag genomen, plus een paar mille in contacten.
Cops in cyberspace 