Verdachte Gianni de W. (25, uit Etten-Leur) is door de rechtbank in Breda veroordeeld tot 6,5 jaar celstraf (een half jaar minder dan de eis van het OM) plus tbs met voorwaarden en het betalen van 91.113,95 euro mille aan schadevergoedingen. De verdachte perste tien jaar lang in totaal 172 meisjes en vrouwen digitaal af met naaktfoto’s en filmpjes, voornamelijk via Snapchat en instagram. Hij is veroordeeld voor het misbruik van de (volgens de rechtbank) ‘dertig dappere vrouwen die de moed hadden aangifte te doen’. De W. werd oktober 2022 opgepakt. Al snel werd duidelijk dat het ging om ‘de grootste onlinemisbruikzaak tot nu toe’. De politie vond bij De W. ruim driehonderdduizend afbeeldingen, per slachtoffer keurig opgeborgen in mapjes. In sommige mappen zaten duizenden foto’s… Volgens deskundigen heeft de verdachte meerdere stoornissen en had hij in zijn puberteit internetporno ontdekt. Dat ontspoordde: als de stress thuis te groot werd, blies hij online stoom af. Detentie heeft inmiddels een positieve uitwerking, vindt de rechtbank. De verdachte zit niet langer ‘in de moeilijke thuissituatie die maakte dat online misbruik een uitlaatklep was’. Na het uitzitten van zijn straf is begeleid wonen dan ook aanbevolen. Met veel slachtoffers gaat het minder goed. Ze zijn bang, slapen slecht en durven niet meer naar school, bang dat klasgenoten de misbruikfoto’s hebben gezien. Velen hebben ernstige psychische klachten aan het online misbruik overgehouden. Een slachtoffer heeft het zelfs nu nog niet tegen haar ouders durven te vertellen, twitterde rechtbankverslaggever Saskia Belleman.
Twee aanhoudingen voor online opruiende berichten rond Dodenherdenking
In de aanloop naar de Dodenherdenking heeft de politie een man (41) aangehouden voor opruiing. De verdachte is Rachid El Ghazaoui, ook bekend als rapper Appa. De verdachte schreef enkele dagen voor de herdenking op instagram dat er ‘geen perfecter moment is om de schreeuw van de genocide in Gaza te laten horen dan 4 mei tijdens de dodenherdenking’. Appa schreef verder dat de slachtoffers van de Holocaust zich in hun graf omdraaien ‘voor wat hun Europese kleinkinderen de oorspronkelijke bewoners van het Heilige Land aandoen’. Het OM beoordeelde de uitlatingen als strafbaar en gaf toestemming de verdachte aan te houden. Die is na verhoor weer vrijgelaten.
Kort na de twee minuten stilte is nog een man (24, uit Nijmegen) aangehouden. De man zou op een TikTok-livestream ‘uitingen hebben gedaan waardoor het vermoeden ontstond dat hij mogelijk voor een verstoring zou kunnen zorgen’, aldus de politie. Ook deze verdachte man is na verhoor vrijgelaten.
Burgemeester teruggefloten bij opleggen online gebiedsverbod als noodbevel
Ook de poging van burgemeester Femke Halsema van Amsterdam om iemand een online gebiedsverbod op te leggen, dit keer met een beroep op haar noodbevelsbevoegdheid, is door de rechtbank afgewezen. Halsema legde het online gebiedsverbod op aan rapper Jaykoppig, volgens de politie lid van rapgroep Zone6. Hij kreeg een verbod op het plaatsen van berichten op instagram en snapchat vanwege gewelddadige uitingen richting leden van rivaliserende rapgroep Boats Music. Halsema beriep zich daarbij op de Gemeentewet. Vorig jaar werd een online gebiedsverbod op basis van de APV, afgegeven door burgemeester Sharon Dijksma van Utrecht, ook door de rechtbank teruggefloten. Ruim veertig burgemeesters vroegen de overheid toen om meer bevoegdheden. Halsema vond toen al dat een online gebiedsverbod op basis van bevoegdheden uit de Gemeentewet meer kans van slagen had. In de ruzie tussen de rappers vond ze daarvoor een geschikte casus. ‘Vanwege eerdere ernstige geweldsincidenten tussen bedoelde groepen, is hierdoor de vrees ontstaan dat deze online bedreigingen zullen bijdragen aan een verdere escalatie van het conflict in de publieke ruimte’. Maar de voorzieningenrechter oordeelt nu dat ook dit verbod onvoldoende juridische grond heeft. Halsema heeft ‘de causaliteit tussen de berichten’ die Jaykoppig plaatste en ‘de ernstige wanordelijkheden’ onvoldoende onderbouwd. Een online gebiedsverbod is bovendien een ‘zwaar middel waarmee fundamenteel recht op vrijheid van meningsuiting wordt beperkt’. Het belang van de rapper om berichten te plaatsen weegt volgens de rechter zwaarder dan het belang om de openbare orde te handhaven. Halsema zegt te blijven zoeken naar mogelijkheden om bijvoorbeeld rapgroepen de toegang tot sociale media en internet te ontzeggen. Ze schrijft de Raad dat vele vragen nog niet beantwoord zijn, zoals de vraag of online kan worden opgetreden op grond van de Gemeentewet en of dat een ‘(on)toelaatbare beperking van het recht op vrijheid van meningsuiting’ is.
Europa treedt op tegen Facebook en Instagram uit angst voor manipulatie verkiezingen
Moederbedrijf Meta van facebook en instagram moet de Europese Commissie binnen vijf dagen laten weten welke stappen worden gezet om nepnieuws – en daarmee manipulatie van de Europese verkiezingen – te voorkomen. Volgens de Commissie voldoet Meta niet aan de eisen van de Digital Services Act. Onder meer Russische verspreiders van nepnieuws hebben nog volop vrij spel en Meta zelf heeft hulpmiddelen voor gebruikers, om foute inhoud te melden, behoorlijk ver weggestopt. Er zijn verder veel deepfakes te vinden die zich ‘duidelijk aan elke controle door Meta onttrekken terwijl Meta hier wel aan verdient’. Bovendien is niet transparant wat wel of niet wordt geblokkeerd of toegelaten. EC-voorzitter Ursula von der Leyen vindt het verzoek een logisch gevolg van de DSA. ‘Als we een vermoeden hebben dat regels worden overtreden, komen we in actie. Dit is altijd zo, maar helemaal in tijden van democratische verkiezingen’.
Instagram gaat privéberichten gebruikers op naaktafbeeldingen controleren
Instagram gaat privéberichten van/aan minderjarige gebruikers beter controleren. Met ‘client-side scanning’ krijgen gebruikers dan een melding als er in direct messages gevoelige- of naaktbeelden gedeeld worden. In die melding wordt uitgelegd dat zulke beelden ‘nadelige gevolgen’ kunnen hebben. Gebruikers kunnen dan kiezen om de geblurde foto alsnog te bekijken dan wel te verwijderen, aldus moederbedrijf Meta. De nieuwe functie maakt gebruikt van ‘on-device machine learning’ om te bepalen of een foto al dan niet een naaktafbeelding is. De afbeeldingen worden op het apparaat zelf gecontroleerd; nudity protection werkt daarom ook in end-to-end versleutelde chats. Volgens critici valt de nieuwe functie feitelijk onder ‘client-side scanning’, waar experts al geruime tijd voor waarschuwen. Zulke systemen zijn immers ook te gebruiken om andere vormen van content te controleren en blokkeren.
AI-beelden op Facebook en Instagram krijgen speciaal label
Beelden of audio die zijn gemaakt met AI krijgen op facebook en instagram een speciaal label. Moederbedrijf Meta komt hiermee nu verspreiding van nepnieuws, met verkiezingen in de VS en EU, steeds vaker voorkomt. Facebook en instagram gaan tegelijkertijd minder vaak gemanipuleerde beelden of geluidsfragmenten verwijderen; er komen extra waarschuwingen voor in de plaats. De maatregelen komen na kritiek op het moderatiebeleid. Dat zou te veel focussen op deepfakes en te weinig op audiofragmenten of foto’s. Het label wordt in mei ingevoerd.
Alleen taakstraf voor Instagram-bedreiging Mark Rutte
Een man (27, uit Helmond) die via instagram premier Mark Rutte bedreigde, is veroordeeld tot tachtig uur taakstraf. Rutte moest ‘geëxecuteerd worden of vermoord’, schreef de verdachte, nota bene op een instagramaccount van de politie. Naar eigen zeggen was hij toen depressief en verslaafd. In de rechtbank zei hij ‘niet meer te herinneren’ wat hij allemaal had verstuurd. Het ministerie van Algemene Zaken deed aangifte. Het OM eiste behalve de taakstraf ook twee weken voorwaardelijk maar de rechtbank hield rekening met het schuldbesef en de toekomstplannen van de verdachte en legde alleen de taakstraf op. De verdachte, die een camping gaat beginnen in Portugal, mag die taakstraf dáár uitvoeren.
“Profvoetballer” krijgt dertig maanden voor oplichting
Zelfverklaard ‘profvoetballer’ Tamim A. (23, uit Kortrijk), aangeklaagd door vijftien slachtoffers voor oplichting, is veroordeeld tot dertig maanden celstraf. De verdachte, als snel de ‘Tinder Swindler van Kortrijk’ genoemd, had constant geld nodig om zijn dure leven te kunnen voortzetten. Met allerlei trucs en smoesjes lukte het dat ook. De straf is hoger dan het OM had geëist (18 maanden), onder meer door drie eerdere veroordelingen voor oplichting. De verdachte moet ook dertig mille terugbetalen. In een tweede zaak hangt hem nog een straf boven het hoofd: hij blijkt ook betrokken bij de oplichting van twee andere vrouwen, ook deze keer via Tinder. De twee vrouwen verloren naar eigen zeggen samen al zeventig mille. Een van hen had de verdachte in 2023 via instagram leren kennen. Dat leidde uiteindelijk tot een fysieke afspraak waarbij de verdachte te laat kwam en een vriend, zogenaamd een agent, liet bellen. Al bij de eerste afspraak ging het over geld: zijn bankpas zou niet werken, enzovoorts. De vrouw werd volop gemanipuleerd: voorgesteld aan familie, een verlovingsring, hij was zogenaamd steenrijk en zou een profcontract tekenen. Maar de vrouw moest keer op keer betalen. Toen ze dat niet meer wilde, volgde een ruzie. Ze moest ‘kuisen, koken en haar klep houden’, werd twee dagen opgesloten in het appartement, geslagen en bedreigd. Ze wist uiteindelijk te ontsnappen en de politie te alarmeren. Een tweede slachtoffer had dezelfde ervaringen, ook zij werd ‘gebrainwasht en gemanipuleerd’ en mogelijk gedrogeerd: ze leende de verdachte vijftig mille voor een BMW en iWatch. ‘Ik tekende het allemaal. Me van niks bewust’. Ook dit slachtoffer zag pas later aan haar afschriften dat ze al haar geld kwijt was. Onbekend is wanneer die zaak bij de rechtbank behandeld wordt.
Proces gestart tegen afperser tientallen minderjarigen
Bij de rechtbank Breda is het proces gestart tegen systeembeheerder Gianni de W. (25, uit Etten-Leur) die in totaal 171 slachtoffers heeft afgeperst met naaktbeelden. De verdachte wist de meisjes, vooral minderjarige, over te halen om hem foto’s en filmpjes te sturen. Daarmee werden ze vervolgens afgeperst. Het gaat volgens het OM om de ‘grootste sextortionzaak ooit’ in Nederland. De verdachte is aangeklaagd voor dertig zaken waarin slachtoffers aangifte of melding hebben gedaan. Sommige slachtoffers stuurden de verdachte honderden foto’s en filmpjes, nadat werd gedreigd met openbaarmaking van eerder ontvangen beelden. Bij de verdachte, autistisch en in 2014 al eens betrapt op sextortion, werd een duizelingwekkende hoeveelheid kinderporno gevonden, netjes opgeborgen in wel 150 mappen, op naam van het meisje. De zaak in Breda staat niet op zichzelf, zegt Linda van den Oever, landelijk officier kinderporno. ‘We weten dat het probleem groter is geworden, maar hoeveel weten we niet’. Daders maken volgens haar vaak meerdere slachtoffers tegelijk. ‘En nu heb je meerdere zaken met soms wel tientallen slachtoffers’. Wat meestal onschuldig begint, loopt vaak slecht af, blijkt volgens haar uit aangiftes. ‘Om er vanaf te zijn sturen [slachtoffers] een foto, maar daarna begint het pas echt’. Ook ouders moeten zich daarom realiseren wat er kan gebeuren met beeld. ‘Vroeger waarschuwden ouders hun kinderen om niet met vreemde mannen praten, nu moet dat ook online gebeuren’. Uitspraak in de zaak wordt begin mei verwacht.
Instagram laat gebruikers DM’s aanpassen
Bij facebook kon het al, nu maakt ook instagram het mogelijk om direct messages na verzending nog aan te passen. Dat kan tot maximaal een kwartier na het versturen. De ‘aanpasfunctie’ zit verstopt in het keuzemenu van het bericht, aldus Meta. Personen die een aangepaste DM hebben ontvangen, kunnen zien dat een bericht is bewerkt. Bij instagram wordt ook mogelijk om bepaalde berichten – maximaal drie – boven in de inbox vast te zetten en om leesbewijzen aan/uit te zetten.
België: Te hard rijdende influencer onder voorwaarden vrijgelaten
Een Belgische influencer die december jl. was opgepakt voor het al rijdend filmen – of filmend rijden – terwijl hij meer dan 250 km/u reed, is door de Kamer van Inbeschuldigingstelling onder voorwaarden vrijgelaten. Filmpjes van zijn verkeersovertredingen verschenen op zijn instagramaccount (40K volgers). Politie en parket kwamen na analyse daarvan op meer dan zeventig overtredingen, gemaakt in sportwagens die waren gehuurd in Polen en Duitsland. De man had al een rijverbod toen hij werd opgepakt. Hij zat twee weken vast, kreeg daarna een enkelband. Van de KvI mag de man nu weer vrij mits hij zich houdt aan een resem voorwaarden. Het politieonderzoek loopt wel door.
Vrouwen en meisjes via Instagram opgelicht door ‘promotor’ van feesten en festivals
Meerdere Amsterdamse nachtclubs hebben last van een ‘profvoetballer’ die vrouwen oplicht door kaartjes of gastenlijstplekken aan te bieden. De oplichter doet zich op instagram voor als promotor van feesten, festivals en concerten. Wie geld naar hem overmaakte, meestal honderd euro, zou hoger op de gastenlijst komen dan wel een ticket krijgen voor club, feest, afterparty of backstagetoegang. Eenmaal de rij van de club bleek daar niets van te kloppen. Nachtclubs zeggen ‘wekelijks wel iemand voor de deur [te krijgen] die bedrogen is’ door ‘profvoetballer’ Divaio K. (20) – hij speelde in de jeugd van Vitesse en FC Utrecht en voor clubs in Portugal, Denemarken en Malta. K. probeerde afspraken te maken met nachtclubs: in ruil voor gastenlijstplekken zou hij op zijn insta-account reclame maken voor hun feesten. Dat ging echter al snel mis en de clubs verbraken het contact met K. Het Parool sprak met negen gedupeerden waaronder enkele minderjarigen. Zij hebben zich verenigd in een Whatsappgroep van gedupeerden; de groep heeft inmiddels meer dan veertig leden. Een van hen werd een concert in Londen beloofd maar werd steeds aan het lijntje gehouden. De tickets bleken iedere keer niet geregeld, ze moest zelf voor haar koffers betalen en zag er uiteindelijk van af. Geen van de vrouwen waarmee de krant sprak, heeft (tot nu toe) aangifte gedaan, maar zouden dit alsnog overwegen. Ook enkele clubs zeggen melding te willen doen. De politie roept daarom slachtoffers zijn zich te melden.
‘Perfecte’ AI-vrouwen op Instagram zijn probleem voor zelfbeeld tieners
Nu de meeste AI-modellen en -influencers ‘onwaarschijnlijk realistisch’ zijn geworden, kan dit zorgen voor een slecht zelfbeeld bij jongeren. Vooral op instagram staan talloze afbeeldingen van niet-bestaande vrouwen, met de perfecte maten en een smetteloze huid. Ze bestaan niet, maar dat is steeds moeilijker te ontdekken. En dat heeft gevolgen: uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam bleek al dat bijna de helft van tienermeisjes vindt dat sociale media een slechte invloed hebben op hoe ze over zichzelf denken. Meisjes en jonge vrouwen die zich onzeker voelen over hun lichaam, worden nóg onzekerder door wat ze zien op insta. ‘AI-gegenereerde supermodellen kunnen bijdragen aan een negatief zelfbeeld bij kwetsbare jongeren’, zegt Patti Valkenburg, hoogleraar Media, Jeugd en Samenleving (UvA). Zeker bij jongeren die toch al de neiging hebben zich met anderen te vergelijken en van wie het zelfbeeld wordt beïnvloed door wat ze in hun dagelijkse leven meemaken. ‘Als je onzeker bent, ga je nu eenmaal vergelijken’, weet ook Justine Pardoen van Bureau Jeugd & Media. Beelden in de media hebben daarbij een versterkende werking en ‘de opkomst van steeds realistischere AI-beelden verergert de situatie alleen maar’. Kinderen proberen het leven te begrijpen op basis van wat ze in de echte wereld zien, zegt Pardoen. ‘Ze beseffen niet dat er een parallelle online wereld bestaat die helemaal kunstmatig is’. En al die beelden, gephotoshopt, gefilterd, of met AI geperfectioneerd, kunnen de mentale gezondheid van kwetsbare jongeren schaden, zegt Valkenburg. ‘Zelfs als we weten dat iets niet echt is, kunnen we er tóch sterk door beïnvloed worden’. Dat moederbedrijf Meta heeft beloofd AI-beelden te labelen, kán waardevol zijn, denkt ze. ‘Het helpt opvoeders in elk geval om kinderen erop te wijzen en om [met je kinderen] het gesprek aan te gaan over nepbeelden: wat doet het met je als je naar zogenaamd perfecte mensen kijkt’.
Facebook en Instagram als “marktplaats voor pedofielen”
Elke dag worden zo’n honderdduizend kinderen seksueel lastiggevallen via platformen als Facebook en Instagram, zo blijkt uit interne schattingen van moederbedrijf Meta. In de Amerikaanse staat New Mexico is Meta-ceo Mark Zuckerberg daarvoor onlangs aangeklaagd. Meta ‘heeft toegestaan dat zijn platformen door pedofielen gebruikt worden als marktplaats’, aldus het OM. Algoritems leiden kinderen snel en ongevraagd naar expliciete seksuele content en volwassenen kunen zich gemakkelijk voordoen als minderjarigen. Accounts die beelden van kindermisbruik verzamelen of verspreiden, worden verder te vaak ongemoeid gelaten. Vanuit België, waar de federale politie in 2022 ruim honderd zaken van online-grooming bij minderjarigen telde, herkent commissaris Yves Goethals van de sectie Child Abuse de klachten. ‘Sociale media zijn het geliefkoosde actieterrein voor mensen met een ongezonde interesse in kinderen’. Tijdens corona groeide het aantal zaken, nu is dat gestabiliseerd. Soms gaat het fout, zoals in 2023 toen in Wallonië een 14-jarig meisje werd vermoord door een volwassen man die haar op een van die platformen had benaderd om te gaan shoppen. Volgens Goethals gaat het veel vaker om ‘grensoverschrijdende sexting’, van ongevraagde dickpics tot intieme beelden die zonder toestemming worden gedeeld: driekwart van de (Belgische) jongeren ontving al eens een ongevraagd een seksueel getinte foto. Herkenbaar is het verhaal van ‘Emma’, die toen ze 11 was een profiel maakte op Musical.ly, zoals TikTok vroeger heette. Ze had met haar dansfilmpjes al snel enkele tienduizenden volgers, waaronder veel volwassenen. Een daarvan was Fred (toen al 24) die haar jarenlang bleef volgen en benaderen, ook als ze hem had geblokkeerd. Pas toen ze 16 werd, stopte het contact: voor Fred was ze toen te oud. Wat Goethals veel zorgen baart, zijn kids die zélf expliciete beelden maken en delen. ‘Ze beseffen vaak niet goed wat ze doen’. Hij wijst op de rol van ouders. ‘Ik besef dat werkende ouders het erg druk hebben, maar wat meer controle op wat kinderen online uitspoken is echt belangrijk’. Waarom, vraagt hij, laten we ze niet ’s nachts alleen door Brussel fietsen, maar laten we ze online volledig los? Terug naar Zuckerberg: die heeft zich tijdens een hoorzitting nadrukkelijk verontschuldigd aan ouders wier kinderen slachtoffer zijn geworden van seksuele uitbuiting of door meerderjarigen zijn lastiggevallen. Uiteraard beloofde hij nog meer bescherming te gaan bieden, maar of dat genoeg is? Cybersecurity-expert Eddy Willems vindt dat niet voldoende: ‘het is niet oké dat het soms dagen duurt voor een problematische video offline wordt gehaald´. Zeker met de nieuwe ontwikkelingen in AI moet dat rapper kunnen, vindt hij.
België: Influencers voor de rechter als online ruzie helemaal ontaardt
Bij de rechtbank in Brussel is het proces gestart tegen een groep van zes influencers die een ware online oorlog hebben ontketend tegen een groep ‘haters’. Daarbij werden doodsbedreigingen geuit en andere verwensingen, werden muren beklad en zelfs een medisch dossier online gezet. De zaak dateert al van 2019 toen influencer Maya Niiyaa (522K volgers op instagram) zo genoeg had van een groep haters dat ze het medisch dossier van een meisje online gooide. Het meisje, dat tien jaar terug een abortus had laten uitvoeren, werd vervolgens bedreigd, vooral omdat ze als niet-getrouwde moslima abortus had gepleegd. ‘Iemand dreigde zelfs dat hij me zou komen onthoofden’. De gevel van haar ouderlijk huis werd besmeurd, een jonger zusje werd op school bedreigd. Een ex-vriend van het meisje liet zich – vanuit een Franse gevangenis – ook niet onbetuigd: hij dreigde een paar mensen ‘gehandicapt [te] slaan met een baseballknuppel’, een celgenoot beloofde zelfs een kalasjnikov mee te nemen. Enfin. Het parket spreekt van ‘een zielig dossier’ waarin nu twee jaar cel geëist is tegen Niiyaa, twintig maanden tegen het meisje dat te kijk werd gezet en achttien maanden tegen onder meer de studente geneeskunde die uiteindelijk het dossier aan Niiyaa stuurde. Het parket wil uitstel toestaan als de zes wegblijven van sociale media.
Cops in cyberspace 