Het Belgische Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT) is aangewezen als Europese toezichthouder voor Telegram. Volgens De Standaard is dat toezicht, een gevolg van de Digital Services Act (DSA), in België terechtgekomen. Telegram, ‘dé online trekpleister voor extreemrechts, dealers en terroristen’, heeft geen hoofdkantoor of aanspreekpunt in de EU maar is dat volgens de DSA wel verplicht. De chatapp heeft nu het Belgische EDSR aangewezen als Europese vertegenwoordiger waardoor het BIPT bevoegd wordt om toezicht te houden. De officiële aanwijzing volgt deze week, aldus het bericht. ‘Het grootste deel van de controle op Telegram kan vanaf dan plaatsvinden’. Alle personen en instanties ‘tussen Lissabon en Helsinki’ die op Telegram iets illegaals zien, kunnen een klacht indienen bij het BIPT. Als de app zich niet aan de regels houdt, kan het BIPT een straf opleggen.
telegram
Experts tegen opsporen kinderporno met detectiesoftware op mobiel
Er zal niemand zijn die niet wil dat online kinderporno wordt opgespoord, maar over de manier waarop verschillen de meningen. Een groep wetenschappers heeft in een open brief aan de Europese Commissie aangegeven tégen het voorstel te zijn om berichtendiensten als Whatsapp, Telegram en Signal te verplichten om detectiesoftware te installeren. Deze ‘clientsidescanning’ gaat veel te ver, vinden ze. Met het EU-voorstel zouden alle EU-burgers die bijvoorbeeld Whatsapp gebruiken, deze software op hun telefoon krijgen. Dat is buitenproportioneel en een bedreiging voor de beveiliging en de privacy van communicatie, schrijven de (tweehonderd) wetenschappers. Een van hen is universitair hoofddocent Jaap-Henk Hoepman (Radboud Universiteit). Hij vindt de methode niet voor alle soorten opsporing geschikt: wel voor het opsporen van bekend materiaal maar niet voor onbekend materiaal. Hoepman voorspelt een enorme hoop valse meldingen. ‘Kinderen verspreiden onderling ook veel seksueel materiaal in hun zoektocht naar hun eigen seksualiteit. Hoe weet de software hoe oud iemand is? Of iemand van 19 jaar stuurt iets naar een minderjarige; technisch gesproken is dat dan al grooming. Al deze mensen worden dan ook verdacht en aan onderzoek onderworpen’. Ook landelijk kinderpornocoördinator Ben van Mierlo voorziet problemen. ‘Wat als een opa een foto van z’n kleinkind in het zwembad doorstuurt naar de familie-app. Detectiesoftware stuurt dan een melding door naar Interpol of Europol. En de verzender of ontvanger wordt als verdachte gezien terwijl diegene dat niet is’. Bovendien zijn er miljarden berichten die moeten worden bekeken. Aan de andere kant kunnen criminelen zich nu nog digitaal volstrekt onbespied bezighouden met criminele activiteiten, aldus Van Mierlo. Om verdachten te kunnen oppakken is verder bewijs nodig – inzage in het berichtenverkeer dus, na toestemming van de rechter. Bij grooming bijvoorbeeld gaat het om tekst en context: ‘zonder inzage in wat er over en weer wordt gezegd, weet je niet of iets vrijwillig gebeurt, en of iemand inderdaad minderjarig is’. De politie heeft inzage nodig in end-to-end-encryptie ‘We moeten nu al verdachten laten lopen bij gebrek aan bewijs’. De balans is tussen privacy en veiligheid is zoek, vindt Van Mierlo. ‘Als Messenger van Facebook binnenkort ook overstapt op end-to-end-encryptie, missen we jaarlijks miljoenen meldingen die we nu wel doorgespeeld krijgen. Wij willen ook geen surveillancestaat zijn, maar je wilt privacy én veiligheid’.
Studenten op bangalijst krijgen “één kans om te betalen”
Vrouwelijke studenten in Utrecht worden per mail gechanteerd. Ze zouden, tegen betaling uiteraard, één kans krijgen om te voorkomen dat hun foto en persoonlijke gegevens op een derde bangalijst terecht komen. Volgens het OM is sprake van een ‘zeer ernstig strafbaar feit’. In een Telegramgroep (1100 volgers) wordt sinds een week gedreigd een derde bangalijst te maken en te verspreiden. ‘Wil je iemand op de bangalijst hebben of wraak nemen op een chick? Stuur ons een bericht’, aldus een van de (inmiddels verwijderde) berichten in de groep. ‘Voor een kleine vergoeding exposen wij haar’. Meerdere studenten zeggen mail te hebben ontvangen waarin gedreigd wordt met publicatie. Volgens politie en OM wordt die mail ‘actief betrokken’ bij het lopende onderzoek naar de (makers van de) lijsten. Behalve smaad en/of laster, doxing en belediging is immers nu ook sprake van (poging tot) afdreiging, een delict waar maximaal vier jaar celstraf op staat. Onduidelijk is nog hoeveel meldingen of aangiftes er zijn gedaan. Vijftien slachtoffers van de eerste en tweede lijst deden dat al.
“Meer actie van OM nodig tegen bangalijsten”
Expertisecentrum OffLimits wil dat het OM meer actie onderneemt om chatapp Telegram te dwingen om alle bangalijsten te verwijderen. Op Telegram gaan nog steeds lijsten rond, met contactgegevens en foto’s van studentes. Advocaten van de studentes hebben zich bij de oproep aangesloten, die weer het gevolg is van een mislukt verwijderverzoek van de politie. Het OM kan Telegram dwingen de lijsten te verwijderen en heeft dat naar eigen zeggen ook gedaan. Maar Telegram geeft geen gehoor ‘en dan houdt het op’, aldus Offlimiets-directeur Robbert Hoving. Hij vindt het bespottelijk dat het OM zegt niks te kunnen doen. ‘Ze laten slachtoffers in de kou staan’. Onlangs verschenen twee lijsten online. Een daarvan was gemaakt door leden van het Utrechtsch Studenten Corps (USC). De opstellers van die lijst werden geschorst; de politie wist twee verdachten (20) aan te houden. De makers van de tweede lijst zijn nog niet gevonden.
Man langer vast voor “extreme kinderporno”
De man (57, uit Zoetermeer) die eind januari werd opgepakt voor het delen van gewelddadige kinderporno via Telegram, blijft langer vastzitten. Beelden die de man in Telegramgroepen plaatste, zijn volgens het OM ‘dusdanig extreem’ dat zelfs de meest ervaren rechercheurs moeite hadden ze te bekijken. De verdachte kwam in beeld na een tip uit een buitenland: beelden afkomstig van het darkweb zouden door hem zijn verspreid via Telegram. Op zijn telefoon vond de politie dat de man lid was, en soms beheerder, van tientallen extreme Telegramgroepen, groepen met soms wel 1500 leden. In een van de groepen was de enige regel dat er geen regels waren. ‘Het gaat in deze zaak om ongekend heftige foto’s en video’s met zeer jonge kinderen’. Telegram heeft het verspreiden van kinderporno laagdrempeliger gemaakt, aldus het OM. In tegenstelling tot het darkweb is Telegram gewoon vanaf een telefoon mogelijk. ‘We zien dan ook steeds meer een verschuiving van het darkweb naar versleutelde chatapps’.
Grote actie zet online drugsdealers buiten spel
Bij een grote drugsactie tegen online dealers in de stad Groningen heeft de politie zeven personen aangehouden en vijf woningen doorzocht. De actie volgde op meerdere signalen van (online) drugsbezorgdiensten op platforms als Telegram of Snapchat. Onderzoek leverde al snel informatie over de drugskoeriers. Het gaat om één jong ventje (15, uit Groningen) en zes oudere mannen (van 19 tot 31, ook allemaal uit Groningen). Zij worden verdacht van de handel in harddrugs en/of voorbereidingshandelingen tot het plegen van een misdrijf uit de Opiumwet. Bij de aanhoudingen en de daarop volgende doorzoekingen zijn ‘grote hoeveelheden’ harddrugs, designerdrugs en contant geld in beslag genomen. Ook is beslag gelegd op een auto, fietsen, scooters en meerdere telefoons. Volgens de politie heeft de actie veel nieuwe informatie opgeleverd in onderzoeken naar online drugsbezorgdiensten en drugsdealers.
Politie ontving in maand tijd dertien aangiftes van doxing
De politie heeft in januari 2024, de eerste maand waarin doxing strafbaar was (artikel 285d Sr), 21 meldingen en 13 aangiften ontvangen. In drie gevallen is een verdachte geïdentificeerd, schrijft minister Dilan Yesilgöz in antwoord op Kamervragen. De aangiftes over doxing gaan over verschillende platformen, waarvan Telegram met name genoemd wordt. Als het om openbare chatgroepen gaat, kan de Digital Services Act handvatten bieden, schrijft ze. Een officier van justitie kan, met een machtiging van de rechter-commissaris, een platform buiten de DSA om, ook bevelen (art.125p Sv) om gegevens ontoegankelijk te maken, om een strafbaar feit te beëindigen dan wel nieuwe strafbare feiten te voorkomen. Een verbod op Telegram vindt ze niet opportuun. Telegram ‘is immers niet het enige platform waar [exposen en/of doxing] plaatsvindt’. Online platforms zijn vrij om hun eigen gebruikersvoorwaarden op te stellen op basis van de vrijheid van onderneming en contractsvrijheid, mits deze niet in strijd zijn met wet- en regelgeving. ‘Het is aan Telegram om te zorgen dat het gebruik van de app niet leidt tot illegale inhoud of illegale activiteiten’.
Engeland: Politie berispt voor delen van informatie via Whatsapp en Telegram
In Engeland hebben de politie van het graafschap Kent en de havenautoriteit van Dover een berisping gekregen omdat ze Whatsapp en Telegram gebruikten om informatie over voertuigcriminaliteit te delen. In de Telegramgroep van het politiekorps zaten 241 agenten uit meerdere Britse korpsen én internationale opsporingsdiensten. Ze deelden persoonlijke informatie zonder de juiste waarborgen, aldus het Information Commissioners Office (ICO). ‘Het gebruik van socialemedia-chatapps op persoonlijke apparaten voorkomt het noodzakelijke toezicht dat toezichthouders en managers zouden moeten hebben’. Er zijn bovendien officiële kanalen waarmee opsporingsdiensten rechtmatig informatie kunnen delen, ‘wat personeel ook zou moeten doen’. Het korps van Kent schakelde zelf het ICO in nadat een agent via zijn privételefoon een foto van iemands id-bewijs had gemaakt en via de Telegramgroep had gedeeld. Onderzoek toonde aan dat 25 agenten van het korps ook in de groep actief waren; vijf van hen deelden persoonlijke informatie. Volgens het ICO had het politiekorps de agenten niet voldoende geïnformeerd over het gebruik van privéapparatuur voor het verwerken van politiegegevens. De twee organisaties kregen geen boete: boetes voor publieke organisaties komen uit de publieke portemonnee ‘en dat is voelbaar in de vorm van verminderde budgetten voor belangrijke diensten’.
Aanpak drugshandel via Telegram is “heel complex”
De aanpak is complex en ingewikkeld en het vraagt veel tijd en heel veel medewerking van platform Telegram zelf, maar minister Dilan Yesilgöz is wel van plan ‘iets te doen‘ tegen de drugshandel op Telegram. Begin 2024 meldde de NOS dat daar vrijelijk softdrugs, harddrugs en zware medicijnen verkocht worden aan Nederlanders, zonder dat de politie daar effectief tegen kan optreden. Dat leidde uiteraard tot Kamervragen. In haar antwoord zegt Yesilgöz het ‘schokkend’ – het favoriete woord van politici in zulke gevallen – te vinden hoeveel berichten van handelaren er op Telegram rondgaan. Ze wil vooral inzetten op het ‘zelfreinigend vermogen’ dat ook door andere socialemediaplatforms en chatapps wordt toegepast. Telegram moet van haar zelfs een ‘adequaat moderatiebeleid’ gaan voeren, ook al is ze er nog niet eens in geslaagd met Telegram in contact te komen of afspraken te maken. Telegram toont ‘weinig bereidheid tot medewerking in het kader van zelfregulering en opsporingsonderzoeken’. Met politie en OM voert ze verder ‘verkennende gesprekken’ over handhaving.
Celstraf voor Telegram-chat over leveren wapens aan terroristen
De rechtbank heeft een man (29, uit Rotterdam) tot twee jaar cel veroordeeld omdat hij op Telegram onderhandelde over het leveren van wapens aan terroristen. Op Telegram deed de verdachte alsof een wapenhandelaar was en wapens kon leveren aan een groep die aanslagen wilde plegen op politiebureaus en nachtclubs in België. In die groep speelde een (toen) 16-jarige jongen een grote rol en volgens de verdachte had hij snel door dat hij met kinderen te maken had. ‘Ik wilde net doen of ik wapens had, het geld incasseren en dan niets leveren’. De rechter vond dat ongeloofwaardig. ‘U nam de anderen niet serieus en tegelijk zegt u dat u ze wilde oplichten. Dat rijmt niet met elkaar’. Volgens de rechter was de verdachte wel degelijk aan het onderhandelen geweest over wapens en deed hij zelfs suggesties over de aanslagen. De verdachte probeerde ook zes keer om via Telegram een wapen te kopen. Maar waar het OM zeven jaar celstraf eiste, was de straf veel lager, vanwege straffen in vergelijkbare zaken en het feit dat het bij onderhandelen is gebleven.
Kamer stemt in met onderzoek naar speciale chatapp voor ministers
In de Tweede Kamer is met grote meerderheid – alleen BBB en Forum (samen tien zetels) waren tegen – ingestemd met een onderzoek naar een speciale chatapp voor ambtenaren en ministers. Die app, zelf ontwikkeld of aangekocht, moet meer mogelijkheden bieden voor digitale veiligheid én archivering. In de motie, ingediend door Kamerlid Sandra Palmen (NSC), wordt verwezen naar Frankrijk waar het ministers en ambtenaren al een tijdje verboden is om Whatsapp, Signal en Telegram voor hun werk te gebruiken. In plaats daarvan is de chatapp Tchap (door de overheid ontwikkeld) of Olvid (gecertificeerd door het Franse cyberagentschap ANSSI) verplicht. Onbekend is nog wie het onderzoek moet uitvoeren en op welke termijn.
Telegram-handel in illegale sigaretten explodeert
Dertien euro voor een pakje in de winkel en slechts 3,50 euro via Telegram of Snapchat – het is geen wonder dat de handel in illegale sigaretten is geëxplodeerd. Het wemelt er van de advertenties, van vragers en aanbieders. Tabaksverkopers noemen het zelfs logisch. ‘Je zou wel gek zijn als je het niet doet’. Ze kunnen niet meer opboksen tegen de zoveelste prijsverhoging. Een van hen ziet klanten alleen nog vloeitjes of filters kopen. ‘Dan weet ik wel hoe laat het is’. Uit onderzoek blijkt dat inmiddels een op de vier tabakswaren die in Nederland worden gerookt, illegaal is of afkomstig uit het buitenland. Brandhaarden van de illegale handel zijn Alphen aan den Rijn, Nijmegen en Schiedam maar eigenlijk wordt tabak in heel Nederland vaker illegaal of in het buitenland gekocht dan in echte tabakswinkels, signaleert de Nationale Smokkel Monitor. De overheid zou daardoor 1,4 miljard aan belastinginkomsten mislopen. Om de illegale tabakshandel tegen te gaan, heeft de EU regels opgesteld voor tabaksverpakkingen. Die hebben een unieke herkomstcode en een zegel. In Duitsland, net over de grens bij Nijmegen, rolden douane en politie onlangs een illegale sigarettenfabriek op waar tien miljoen sigaretten per week werden geproduceerd.
Verplichte achterdeur in Telegram “is schending van mensenrechten”
Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) vindt een verplichte achterdeur in apps als Telegram ‘een schending van mensenrechten’. Het Hof reageert op pogingen van de Russische overheid om zo’n achterdeur in Telegram te verplichten. Daarmee moesten gesprekken van zes Telegram-gebruikers openbaar worden die van terrorisme beschuldigd werden. Telegram weigerde: een achterdeur zou de encryptie zwakker maken. De Russische overheid nam zelfs wetten aan om de gegevens te krijgen. Een Telegram-gebruiker stapte daarom naar het EHRM – waar Rusland overigens sinds september 2022 geen deel meer van uitmaakt. Het Hof geeft de gebruiker nu gelijk: de Russische wetten schenden Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Daarmee zouden álle gebruikers meer risico’s lopen, ook als ze niet worden onderzocht. En dat is volgens het Hof niet proportioneel tot het beoogde doel.
Politie wil exposegroepen stoppen
De politie Twente heeft, na meerdere meldingen over exposegroepen op Telegram, de identiteit achterhaald van een aantal minderjarige verdachten die zich in die groepen schuldig maken aan smaad, doxing en verspreiding van kinderporno. Vijf personen deden aangifte, vijftien melding. Met enkele verdachten zijn, in aanwezigheid van hun ouders, al stopgesprekken gevoerd. De groepen waren simpel te vinden: ze hadden in de naam het kengetal van Twentse gemeenten. In een video legt jeugdagent Pieter de strafbare feiten uit. ‘De beheerders van zo’n groep beseffen zich niet dat ze op deze wijze faciliteren bij het verspreiden van kinderporno’. En online uitschelden doet volgens Pieter ‘meer pijn dan naroepen op straat’. De politie vraagt ouders daarom ‘met hun kind hierover in gesprek te gaan’ en verwijst naar Het Stopt Bij Jou waar ouders tips kunnen vinden voor zo’n gesprek.
Vrouw “werd lustobject” na verkoop legging via Vinted
De man (24, uit Dieren) die april 2022 op tweedehandskledingapp Vinted een vrouw die een legging aanbood om naaktfoto’s vroeg, is door de rechtbank veroordeeld tot twaalf maanden celstraf (waarvan negen voorwaardelijk). De vrouw kreeg snel een reactie op haar advertentie, van de verdachte dus. Ze moest binnen 24 uur een foto in string sturen. Toen de vrouw weigerde, werden haar naam, foto en contactgegevens ‘als lustobject’ gedeeld op chatapp Telegram. De vrouw kreeg daarop ‘een onafgebroken stroom ongewenste berichtjes’ van mannen uit de Telegramgroep. De verdachte dreigde ook haar Snapchat- en instagramprofielen te delen. De verdachte, ook veroordeeld voor het bezit van circa 850 kinderpornografische bestanden, was naar eigen zeggen verslaafd geraakt aan ‘de kick om spannende foto’s te verzamelen’. Hij benaderde ook de zus van het slachtoffer en een fotomodel waarvan hij een foto vond. Het OM had 240 uur werkstraf en zes maanden voorwaardelijk geëist. De verdachte kreeg verder een contactverbod, moet zich laten behandelen en het slachtoffer 1500 euro smartengeld betalen.
Cops in cyberspace 