Honderden oproepen op sociale media, de hele dag door en overal in het land. Op (vooral) Telegram wemelt het van de plannen. Soms worden de relberichten gelezen door een paar gekkies, soms door duizenden. De een roept op om journalisten te pakken, een ander biedt vervalste werkgeversverklaringen aan – 25 eurootjes slechts – en anderen zetten online hoe je brandbommen moet maken. Het verzet tegen de overheid is in ieder geval wijdverspreid en alles wordt breed gedeeld: in facebook-groepen waar voorheen alleen hooligans deelnamen, zijn nu ook corona-activisten en complotaanhangers actief. ‘Iedereen is coronamoe en die avondklok heeft mensen net even over de rand getrokken. Dan maakt het niet meer uit waar je bent, dan wil je rellen en demonstreren’, probeert gemeenteraadslid Marc Teutelink (Burgerbelangen Enschede) de boel te verklaren, na rellen bij het ziekenhuis aldaar. ‘Wij kunnen niet zeggen: het zijn deze mensen uit die wijk of die regio, het loopt allemaal door elkaar. En er komen mensen uit andere steden. Sociale media spelen daar ook een grote rol in’. Dat wordt bevestigd door terrorisme-onderzoeker Jelle van Buuren. Telegram is een platform geworden om tijdens rellen mensen realtime aan te sturen. De politie heeft het daarbij lastig, zegt hij. ‘Het volgen van openbare kanalen is nou eenmaal makkelijker dan binnendringen in besloten groepen’. Ook veiligheidsonderzoeker Arnout de Vries (TNO) ziet veel kruisbestuiving tussen de verschillende groepen. ‘Het gaat om hooligans, partijen die tegen de coronamaatregelen zijn of jongeren die zich vervelen en geinen. Dan ontstaat er een cocktail die soms riskant kan zijn’. Over de rol en verantwoordelijkheid die de platforms hebben, zegt hij dat Facebook nog ‘een lieverdje’ is vergeleken met Telegram. ‘Die doet vrijwel niks’. De politie zou zich volgens De Vries nog actiever in zulke chatgroepen moeten mengen, ‘zodat er meer zicht komt op wat er gebeurt’.
Dag: 26 januari 2021
Man opgepakt voor bedreigen van journalisten
De politie heeft de man opgepakt die vorige week in een internetfilmpje journalisten bedreigde. In het filmpje zei de verdachte (39, uit Almere) dat journalisten maar beter naar het buitenland konden vluchten. Anders zou hij ze wat aandoen. Hij refereerde, na de rellen op het Museumplein in Amsterdam, aan een zwarte lijst met journalisten en fotografen. ‘Ik weet dat jou zo meteen wat wordt aangedaan, althans dat is mij verteld, via via’. NOS en ANP deden aangifte. Volgens de verdachte konden de journalisten ook ontslag nemen, ‘dan halen we je van de zwarte lijst af’. Hij zocht in het filmpje ook naar mensen die ‘een tegenoffensief tegen fake news‘ moesten filmen bij volgende demonstraties en naar mensen die ‘Romeo’s’ in de gaten moesten houden. Die Romeo’s hadden de ME uitgelokt om geweld te gebruiken. Ook de politie deed daarop aangifte, van smaad. ‘Wat de verdachte beweert, is niet waar en hij kan dit ook weten’, aldus het OM.
TikTok snelst groeiende medium in 2020
TikTok is onder jongeren Facebook gepasseerd als het gaat om aantal gebruikers. Uit het jaarlijkse onderzoek van Newcom blijkt dat inmiddels 1,7 miljoen Nederlanders TikTok gebruiken, maar liefst 2,5 keer zo veel als in 2019. Het dagelijks gebruik verdrievoudigde zelfs. TikTok is het populairst in de leeftijdsgroep 15-19, met bijna een half miljoen gebruikers. In de groep 20-24 jarigen steeg het aantal accounts tot 360 duizend. Nederlanders spendeerden in 2020, het zal niemand verrassen, meer tijd dan ooit tevoren op sociale media. Behalve TikTok zijn ook Tumblr en Pinterest ‘grote winnaars qua gebruik’ (+24% resp +10%). Bij de andere platforms was de groei beperkter (LinkedIn +6%, Twitter en Instagram +5%, Whatsapp +3%), nihil (Facebook +0%) dan wel dalend (Snapchat -2%). Het meest populair is nog altijd Whatsapp: 12,4 miljoen Nederlanders maken er gebruik van. Nederlanders zijn gemiddeld op 3,9 verschillende apps actief (3,7 in 2019). Vooral jongeren besteden meer tijd op sociale media. Waar de gemiddelde tijd van alle Nederlanders met 1 minuut daalde (naar 1:37 uur) steeg die in de groep 15-19 met 17 minuten tot 2:40 uur.
Illegale kapperszaak beboet na Instagram-post Famke Louise
De politie op sociale media. Dat is óók de bekeuring die agenten uitschreven aan de eigenaar van een ‘illegale kapsalon’ in Wateringen. Dat de kapperszaak open was, bleek uit een instagram-post van ‘zangeres’ Famke Louise. Die filmde een vriendje die behandeld werd. Politieagenten herkenden de locatie. Vijf mannen die in de zaak aanwezig waren, kregen een bon. De gemeente zal bestuurlijk optreden, aldus de wijkagent. De reacties op de bekeuringen zijn natuurlijk verdeeld. Waar de een roept dat de politie ‘weer een ondernemer een stapje dichter bij de afgrond [heeft] gebracht’, roepen anderen dat Nederland juist ‘door dit soort gasten nu met een avondklok zit’.
Online politie-voetbaltoernooi trok duizenden kijkers
De livestream van de finale van het potje politievoetbal, op oudejaarsdag, blijkt door 4625 mensen bekeken te zijn. Op uitnodiging van de politie deden honderden jongeren mee aan het Fifa-toernooi. Projectleider Roel van de Groes van de pilot Gamen met de politie zegt dat het doel gehaald is. ‘We wilden met dit toernooi laten zien dat we als overheidsorganisatie niet alleen repressief bezig zijn, maar ook verbindend’. Zonder capaciteit of gemeenschapsgeld te hoeven aanspreken, ‘hebben we een alternatief kunnen bieden’. Gaming is natuurlijk maar geen politietaak, ‘maar als er behoefte aan is, zal er zeker opnieuw een dergelijk toernooi op touw worden gezet’. Het e-sports evenement vond plaats in zestig gemeenten, de finale werd live gestreamd via Twitch. Tussen de wedstrijden door konden kijkers chatten met de politie. De uiteindelijke winnaar kreeg de prijs niet. Hij bleek zich ‘niet volgens de regels’ te hebben aangemeld. De verliezende finalist, een gamer uit Alblasserdam, kreeg daarom de prijs, een Playstation 5.
Schade door fraude in 2020 opgelopen tot 41 miljoen euro
Bij de Fraudehelpdesk is in 2020 voor meer dan 41 miljoen euro schade gemeld. In 2019 was dat nog 26 miljoen. De stijging wordt vooral toegeschreven aan de coronapandemie: veel meer mensen zaten/werkten thuis én allemaal online. ‘Een kwetsbare groep die nooit online was, vooral ouderen, moet in de coronacrisis vaker het internet op’, zegt directeur Marloes Kolthof. De Fraudehelpdesk kreeg in 2020 in totaal 350.000 meldingen, via callcenter, online meldformulieren en de geautomatiseerde valse-e-mailcheck. De meeste daarvan betroffen identiteitsfraude en dan met name via Whatsappfraude. In 2020 viel verder op dat cybercriminelen steeds beter voorbereid zijn. Van potentiële slachtoffers wordt eerst informatie verzameld, om de fraude zo geloofwaardig mogelijk te maken. Soms worden zelfs telefoongesprekken opgenomen. ‘Met kennis van persoonlijke financiële gegevens of het stemgeluid van een zoon of dochter, was de misleiding voor latere slachtoffers nauwelijks te herkennen’. En daarom, aldus de Fraudehelpdesk, ‘is een gezond wantrouwen cruciaal’.
Cops in cyberspace 