Er is niet één alomvattende oplossen voor het snel verwijderen van onrechtmatige content, concluderen WODC-onderzoekers in een rapport over een ‘voorziening voor verzoeken tot snelle verwijdering van onrechtmatige online content’. Het rapport, een gevolg van het burgerinitiatief Internetpesters aangepakt, beschrijft de mogelijkheden om zulke content verwijderd te krijgen via een aangifte bij de politie. De onderzoekers zien geen enkele oplossing als ideaal. ‘Daarvoor is de problematiek te divers’. Ze schetsen vier scenario’s: het verder normeren en juridisch vastleggen van de Notice and Takedown-procedure op nationaal of EU-niveau; het experimenteren met verschillende civiele procedures bij de kantonrechter door het gebruik van de Tijdelijke Experimentenwet rechtspleging; het verbeteren van de klachtenprocedure bij de AP en het uitbreiden van het werkgebied van de AP; en het verbeteren van informatievoorziening aan benadeelden. Een vijfde scenario (meer civielrechtelijke of bestuursrechtelijke betekenis aan
de aangifte) is volgens de onderzoekers ‘juridisch wenselijk noch realistisch’. Op een aangifte volgt immers een strafprocedure. Wel kunnen (nadere) aanwijzingen voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten in verband met illegale online content (kinderpornografie, discriminatie/hate speech, terroristische content online) ontwikkeld worden. Zulke aanwijzingen bieden de politie meer houvast bij aanpak en prioritering, en benadeelden meer houvast bij de afweging of aangifte wel zinvol is.
internetpesten
Slachtoffers internetpesten of wraakporno missen centraal loket
Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam pleiten voor een centraal kenniscentrum of meldpunt voor slachtoffers van online onrecht zoals internetpesten of -stalken, wraakporno, valse beschuldigingen en gelekte privégegevens. Veel slachtoffers weten niet goed waar ze juridische bijstand kunnen krijgen en een of ander centrale helpdesk zou gewenst zijn. Nu kunnen slachtoffers, afhankelijk van het onrecht, bij verschillende organisaties hulp krijgen maar daarmee wordt ‘de onrechtmatigheid niet altijd of pas na lange tijd aangepakt’. Een rechtszaak aanspannen blijft lastig en tijdrovend, een AVG-klacht heeft ‘minder garantie op succes’ en een verwijderverzoek bij een provider blijft vaak onbeantwoord. Volgens de onderzoekers kunnen slachtoffers veel baat hebben bij een ‘voorziening voor verzoeken tot snelle verwijdering van onrechtmatige online content’ dat meehelpt om de juiste (juridische) route te vinden, waarbij ‘elke vorm van online onrecht een andere aanpak vraagt’.
Vaker onlinepestgedrag tijdens corona
In de maanden dat de scholen gesloten waren, is het aantal pest-meldingen bij de Kindertelefoon fors gestegen. Die stijging ging gedurende de net voorbije schoolvakantie door, aldus een woordvoerder. Ging in 2019 nog circa 4% van alle gesprekken over pesten, in het eerste halfjaar 2020 liep dat op tot 17%. De stijging is deels verklaarbaar uit het feit dat jongeren vrijwel hele dagen online actief waren. ‘Hun leven speelde zich online af’. Digitaal pesten, dat vaak op het schoolplein begint en online verder gaat, kan erger uitpakken dan ‘traditioneel’ pesten. ‘Een groter publiek kan het zien, het kan 24/7 doorgaan, de inhoud kan moeilijker worden verwijderd en soms is de afzender onbekend’. Deze week is de Week tegen Pesten.
Hetze Facebook-activist tegen school
In Sittard is een ruzie tussen een scholier (14) en een docente van het DaCapo College fors uit de klauwen gelopen toen de scholier hulp zocht bij de ‘landelijk opererende anti-pestbrigadier’ Rutger de Jager. De jongen vindt dat de docente hem heeft zwart gemaakt bij klasgenoten, de docente en de school ontkennen. De jongen zocht vervolgens hulp bij De Jager, zelfverklaard ‘ervaringsdeskundige’. De Jager zette onder meer een foto van de docente online, met zwart balkje én haar initialen. Naar eigen zeggen blijven zijn acties binnen de privacywet. De politie zegt dat De Jager het fout heeft. ‘Door het publiceren van de foto met balk en de initialen is de privacy van de lerares geschonden’. De docente heeft aangifte gedaan van smaad en laster, de scholier ook, van schending van privacy. Enfin, schooldirecteur Marij Dings spreekt van een bizarre zaak waarbij het belang van de leerling voorop staat. ‘We zijn in gesprek met de ouders’. Dings zegt De Jager te hebben opgedragen niks meer op facebook te posten. Bij de politie is de schoolagent betrokken en met alle partijen in gesprek. De docente zit inmiddels thuis, omdat het volgens Dings ‘allemaal erg zwaar is voor haar’. Ook de Stichting Stop Pesten Nu keurt het optreden van De Jager af. ‘Wat hij doet, is een vorm van terugpesten’, zegt woordvoerder Patricia Bolwerk. ‘Hij nagelt iemand publiekelijk aan de schandpaal [..] en zet aan tot haat’.
Vrijspraak voor internetstalkster ondanks aanklacht op tv
Peter R. de Vries in hoogst eigen persoon had haar ‘snoeihard ontmaskerd’, de vrouw (24, uit Spijkenisse) die onder valse naam een instagram-account had met de foto van haar slachtoffer. Die vrouw kreeg bedreigingen en scheldpartijen gemaild, waarin persoonlijke details stonden. Het slachtoffer voelde zich daardoor ‘zeer geïntimideerd’ en schakelde De Vries in. In zijn programma Internetpesters Aangepakt wist hij de verdachte als treiteraar te ontmaskeren. De verdachte ontkende: ‘Ik heb haar foto gevonden en daar een naam bij verzonnen. Ik ken haar niet en wist niks van haar’. De rechtbank vindt nu dat niet bewezen is dat de verdachte ooit contact met de aangeefster opnam of haar schade wilde berokkenen en sprak de verdachte vrij.
Australie: Zelfdoding na “online bullying”
Na de zelfdoding van zijn 14-jarige dochter heeft een Australische vader iedereen die het meisje online heeft gepest, uitgenodigd voor de begrafenis. Het meisje is Amy Everett, ze werd zes jaar terug landelijk bekend toen ze speelde in een tv-reclame voor cowboy-hoeden. Begin januari werd al dat gepest haar te veel. Vader Tick Everett wil online pesten na aanpakken. Hij zag de dagen na Amys dood hoe sociale media zowel steun gaven als boosheid. ‘This week has been an example of how social media should be used, it has also been an example of how it shouldn’t be’, schreef hij op facebook. Hij nodigde alle pesters uit ‘to witness the complete devastation you have completed’. Pesten is geen grap maar een maatschappelijk probleem, aldus Everett. Uit onderzoek bleek dat een op de vijf kinderen in Australië in 2017 online is gepest.
Offensief tegen cyberpesters
De politie Noord-Holland gaat, in een pilot, internetpesters ‘harder aanpakken‘ door ze thuis te bezoeken. De pesters moeten er rekening mee houden dat aangiften tegen hen beter worden opgepikt, aldus het plan. Het gaat om een proef die bij succes landelijk wordt ‘uitgerold’. Cyberpesten is vanouds een probleem, zowel voor de slachtoffers als voor de politie. Veel aangiften en meldingen blijven liggen, vaak ontbreken de juiste juridische bevoegdheden, daders blijven relatief anoniem en er is gebrek aan capaciteit en prioriteit. Fred Ootes, teamchef van de unit cybercrime, zegt dat het cyberteam nu agenten in de basisteams gaat helpen bij de onderzoeken. ‘Agenten worden ook getraind in het stellen van de juiste vragen’. Ootes spreekt van een inhaalslag die hard nodig is. ‘Te veel zaken belanden tussen wal en schip’.
Politie vraagt hulp “YouTube-sensatie” Joy tegen online pesten
De politie heeft, in de strijd tegen internetpesten, de hulp ingeroepen van YouTube-ster Joy (13). Joy is het gezicht van BeautyNezz, een kanaal met 380.000 abonnees. Ze gaat in een filmpje vertellen hoe ze omgaat met ‘best nare reacties’ en uitleggen hoe naar het is om iemand online te pesten. Joy’s filmpjes zijn populair en worden soms meer dan een miljoen keer bekeken.
Cyberpesten onder jongeren neemt niet af
Volgens het CBS wordt bijna acht procent van de 15-25 jarigen ‘weleens’ gepest via internet. Het meest gepest worden jongeren van 15 tot 18. Deze aantallen zijn min of meer stabiel, aldus het CBS. ‘Jongeren hebben bijna allemaal een smartphone en zijn veel online. Ze gebruiken veel sociale media en worden daarmee ook af en toe het slachtoffer van online pesten’, aldus onderzoeker Maarten Bloem. Pesters zijn dan ook vooral bekenden. ‘Zeker onder jongeren kent tweederde de dader’. Remco Pijpers van kenniscentrum Mijn Kind Online vindt dat de cijfers zowel positief als negatief zijn uit te leggen. ‘Het ene onderzoek rept van veertig procent, het andere van vier procent. Het is fijn om te weten wat er precies speelt. Negatief is dat het niet omlaag gaat’. Pijpers ziet dat scholen steeds meer manieren vinden om over pesten te praten, maar ook dat veel tieners het nog lastig vinden er over te praten. Overigens wordt in alle leeftijdsgroepen gepest. Van alle 65-plussers wordt één procent wel eens gepest, aldus Bloem. ‘In minder dan de helft van de gevallen is de dader een bekende, en dan is het vaak een buurtgenoot’.
Peter R. de Vries gaat slachtoffers internetpesten helpen
Misdaadverslaggever Peter R. De Vries komt voorjaar 2015 met een tv-programma waarin hij internetpesters gaat aanpakken. De Vries zegt dat hij de afgelopen jaren ‘veel uitwassen van internetterreur’ heeft gezien. Hij wil dat de daders worden aangepakt. ‘Slachtoffers krijgen vaak weinig gehoor en dat moet veranderen’. Met zijn team wil hij de (vaak anonieme) ‘web-terroristen’ opsporen – lessen in openbronnen?
VS: Tiener pleegt zelfmoord na masturbatiefilmpje
In San Diego, California pleegde Matthew Burdette (14) zelfmoord na pesterijen op sociale media. Een filmpje waarin de jongen masturbeert ging, eind 2013, ‘viraal’ en dat leidde tot ‘genadeloze pesterijen’ op school. De ouders van Matthew hebben de school aangeklaagd. De schoolleiding zou van de pesterijen hebben geweten maar niets hebben gedaan om die te stoppen. Volgens de aanklacht werd Matthew de klas uitgestuurd omdat hij zonnebloempitten zat te eten. De jongen zou vervolgens naar het toilet zijn gegaan en zich hebben afgetrokken, onwetend van het feit dat een klasgenootje hem stiekem stond te filmen. Het filmpje verscheen op SnapChat en Vine en werd honderden keren gedeeld. ‘From the moment the video was posted, Matthew was mercilessly bullied, harassed and teased by students who had seen the video’, aldus de aanklacht. Twee weken later pleegde Matthew zelfmoord. In een afscheidsbriefje schreef hij over de pesterijen. Zijn ouders hebben nu ontdekt dat de schoolleiding het filmpje wel gezien heeft maar nauwelijks onderzocht heeft wie het gemaakt/verstuurd heeft. Nalatigheid, aldus de Burdettes. De zaak is inmiddels door de politie onderzocht, de filmende scholier wordt vervolgd en de school wacht een rechtszaak.
Rollen in cyberspace zijn niet zwart-wit
Als het gaat om pesten op internet ‘lijkt het profiel van daders en slachtoffers erg op elkaar’. Dat is de uitkomst van een langlopend onderzoek van het lectoraat Cybersafety van de NHL. Volgens onderzoekster Joyce Kerstens vertonen jongeren die pesten op internet vaak hetzelfde probleemgedrag als degenen die worden gepest. Sommigen zijn zowel dader als slachtoffer en ‘de rollen zijn niet zwart-wit’. Kerstens’ onderzoek begon in 2011: zesduizend scholieren deden mee aan een enquete. Driehonderd van hen deden in 2013 mee aan een vervolgonderzoek. Ruim de helft daarvan zegt wel eens te hebben gepest dan wel gepest te zijn. Daders en slachtoffers vertonen ‘in vrijwel alle opzichten’ hetzelfde gedrag: ze zitten vaker dan gemiddeld op internet, ervaren daar minder grenzen dan in het echte leven, hebben een slechtere relatie met hun ouders, vaak concentratieproblemen op school en geven vaak snel toe aan impulsen. ‘Op internet ervaren ze weinig remmingen’, aldus Kerstens. Leeftijd, geslacht en opleiding spelen nauwelijks een rol. Kerstens benadrukt dat bijna de helft van de jongeren nooit probleemgedrag ervaart. ‘Het spookbeeld van ouders is zo’n man als de onlangs aangehouden Frank R. uit Cuijk. Maar als jongeren zeggen dat hen is gevraagd om uit de kleren te gaan, is het meestal door een vriendje of vriendinnetje van de eigen leeftijd. Niet alles is vervelend of berokkent schade. Misbruik komt natuurlijk voor, maar dat zijn echt incidenten en in die zin is dat een geruststellende bevinding.’
Australie: Twitter onder vuur na zelfmoord tv-ster
In 2012 deed de Australische tv-presentatrice Charlotte Dawson (47) een zelfmoordpoging nadat ze langdurig mikpunt was van een treitercampagne op twitter. ‘Please do the world a favor and hang yourself’ en ‘go die you fucking whore’ waren nog de minst erge tweets richting Dawson. De hashtag #diecharlotte was zelfs lange tijd trending. Dawson twitterde uiteindelijk ‘You win’ en slikte tientallen pillen. De poging mislukte en leidde tot hevige kritiek op al dat getwitter. En op Twitter zelf, dat volgens critici weinig deed om de beledigingen en bedreigingen tegen te gaan. Dawson zelf achterhaalde enkele van haar ‘trollen’ en confronteerde ze op tv met hun gedrag. Het haalde allemaal niks uit. Dawson werd de afgelopen jaren weliswaar het gezicht van antipest campagnes, presenteerde Australia’s Next Top Model maar het pesten ging door. Ze werd afgelopen weekend dood aangetroffen in haar appartement. Volgers en vrienden hadden de politie ingeschakeld toen het op haar twitteraccount al 19 uur stil was. Twitteraars nemen het nu voor haar op. ‘People tweeting hate comments with #diecharlotte are the most vile pieces of shit I’ve ever seen. Disgusting bastards’, schreef iemand. ‘Well I hope all the people that used #DieCharlotte are proper pleased with themselves’, aldus een andere twitteraar.
VS: Tiener springt van dak na facebookgepest
Op 5 januari 2014 schreef scholiere Jayah Ram-Jackson (15) op facebook dat ‘at least eight people told me they want me to kill myself’. Op 26 januari schreef ze dat de medicijnen slikte voor haar depressies ‘but I dont want te get better’. Op 9 februari klaagde ze over al dat gepest. ‘Being 5’6 and 115 pounds apparantly makes me fat according to mean people on the internet’. Twee dagen later uitte ze ‘the intense desire to be respected, or at least liked’. Ze schreef dat ze eigenlijk wachtte op een petitie waaruit zou blijken dat iedereen haar dood wilde. ‘It’s inevitable … like, we all see it coming’. Op Valentijnsdag schreef ze over haar eenzaamheid. Ze logde uit en ging op bezoek bij haar oma, op Amsterdam Avenue. Beveiligingscamera’s registreerden hoe ze daar twee uur lang op het dak stond, 27 verdiepingen boven de straat. Ze ging weer naar binnen, praatte een half uurtje met haar oma. Jayah vertrok vervolgens naar boven en sprong.
VS: Zelfmoord 12-jarige na haatmail
Nadat ze anderhalf jaar lang online gepest was door zeker 15 klas- en schoolgenoten, sprong Rebecca Ann Sedwick (12, uit Lakeland, Florida) van een leegstaande cementfabriek. Het meisje werd volgens rechercheur Grady Judd van de plaatselijke politie bestookt met haatmails, van het niveau ‘waarom leef je nog?’ en zelfs ‘go kill yourself’. Volgens Judd werd ze ‘absoluut geterroriseerd’ op sociale media. Computers en telefoons van de vijftien meisjes worden momenteel onderzocht. Hun ouders hebben, aldus Judd op een persconferentie, alle medewerking toegezegd. Op de computer van Rebecca werden onder meer foto’s gevonden waarop ze met haar hoofd op een spoorrails ligt. Een dag voor haar zelfmoord plaatste Rebecca enkele berichten over haar plannen, maar die werden door niemand opgepakt, laat staan onderzocht. Zo chatte ze nog met een leeftijdsgenoot in North Carolina. ‘I’m jumping, cant take it anymore’. Ook veranderde ze haar naam op berichtenservice Kik in ‘That Dead Girl’ en zocht ze online naar informatie over zelfmoord. Bij ask.fm vroeg ze onder meer hoeveel advil je moet slikken om dood te gaan. Politie en OM gaan proberen de vijftien betrokken meisjes te vervolgen op basis van de onlangs aangenomen antipest-wet. ‘If we can get any evidence of a criminal offense, the person or persons involved will be punished’.
Cops in cyberspace 